Sağlıklı bir besin kaynağı olan ceviz birçok farklı vitamin, mineral ve lif içerir. Ancak, uygun olmayan koşullarda saklanan, paketlenen ve taşınan cevizde aflatoksin adı verilen doğal bir toksin tehlikesi de bulunur. Aflatoksinler, küf mantarları tarafından üretilirler ve çoğunlukla cevizde, kuruyemişlerde, tahıllarda ve baharatlarda bulunurlar. Karaciğer hasarı, kanser ve bağışıklık sistemi gibi sağlık sorunlarına neden olabilirler.
Tarihte ilk aflatoksin vakasının 1962 yılında İngiltere’de bir çiftlikte topluca ölen hindilerde ortaya çıktığı kabul edilmektedir. “Hindi X” olarak adlandırılan vakada yaklaşık 100 bin hindi ölmüş ve yapılan çalışmalar hindilerin yediği yer fıstıklarında aspergillus flavus olarak bilinen aflatoksinin bulunduğunu göstermiştir.
Peki aflatoksin nedir, zararları nelerdir, aflatoksin tehlikesinden korunmak için ne gibi önlemler almalıyız? İşte tüm sorularınızın cevapları:
Aflatoksin, doğada küflerin meydana getirdiği toksik maddelere denir. Doğada olduğu bilinen dört yüzden fazla çeşit küf türü mevcuttur. Bunlardan bir kısmı, nem ve uygun sıcaklık gibi ortamlarda “mikotoksin” denilen zehirli maddeler üretirler. Bunlar arasından aspergillus flavus ve aspergillus parasiticus, “aflatoksin” maddesini oluşturur. Aflatoksin genel anlamıyla zehir demektir. Aflatoksin en fazla yer fıstığı, fındık, antep fıstığı, badem, çam fıstığı ve ceviz gibi besinlerde, ayrıca tahıl ve baklagillerde bulunur.
Gerek kendine başına gerekse yemek ve tatlılarda sıkça tercih edilen ceviz, açıkta satıldığı koşullarda aflatoksin tehlikesi taşıyabilmektedir. Cevizde aflatoksin çeşitli etkenler neticesinde oluşur. Bunlar arasında cevizlerin toplandığı zamandaki hava koşulları, depolama koşulları, toprağın besin içeriği ve tarım uygulamaları gibi çevresel faktörler yer alır. Kuru ve soğuk ortamlarda aflatoksin üreyememektedir.
Cevizde gözle görülmeyen aflatoksinler sadece laboratuvarlarda analiz edilerek anlaşılabilmektedir. Ceviz gibi besinlerde aflatoksin oluşumunu azaltmak için, ürünlerin sağlıklı ortamlarda yetiştirilmesi ve el değmeden üretim, işleme ve ambalajlama işlemleri yapılması gerekir. Bu nedenle ceviz, satın alınırken titizlikle seçilmelidir.
Aflatoksin Nedir?
Aflatoksin, doğadaki belirli mantarlar tarafından üretilen toksik bir maddedir. Gözle görülmeyen bir küflenme sonucunda ortaya çıkan aflatoksinler son derece zehirlidir. Aflatoksinlerin oluşmaları çevresel faktörlere bağlıdır. Dünyanın sıcak ve nemli bölgelerinde bol miktarda bulunan Aspergillus flavus ve Aspergillus parasiticus mantarları aflatoksin üretirler. Aflatoksin, özellikle uygun koşullarda yetiştirilmemiş, kurutulmamış, iyi korunmadan açıkta satılan ceviz gibi kuruyemişlerde, baharat, baklagil ve kuru meyvelerde görülür. İnsanlarda özellikle siroz ve karaciğer kanserine neden olabilmektedir.
Türkiye geneli incelendiğinde ihraç ürünlerinde en sık kuruyemiş ve kuru meyvelerde aflatoksin olduğu görülmektedir. Türk gıda kodeksinin ülkemizde bulunmasına izin verdiği miktar 5 ppb’dir (milyarda 5), ki bu da 1 kg kuru meyve ya da yemişte 5 mikrograma denk gelmektedir. Avrupa ülkelerinde bu sınır 2 ppb’dir.
Aflatoksin Zararları Nelerdir?
Aflatoksin seviyesinin yüksek olmasının pek çok zararlı etkileri bulunur. Kanserojen olduğu bilinen aflatoksinin en belirgin zararı karaciğer üzerinde görülmektedir. İnsanlar aflatoksinli ceviz gibi yemişleri yiyerek veya aflatoksinli yemleri yiyen hayvanlardan elde edilen et veya süt ürünlerini tüketerek aflatoksinlere maruz kalabilir.
Aflatoksinler, bu toksik maddelere maruz kalmış insanlarda;
Büyüme geriliği,
Tümör oluşumu,
Enfeksiyon direncini düşürme,
Bağışıklık baskılanması
gibi ciddi sağlık sorunlarına da yol açabilir. Aflatoksinler yüksek sıcaklıklara dayanıklı oldukları için ısıtılma, pişirilme ya da diğer yöntemlerle yok edilemezler.
Uygun şekilde yetiştirilmeyen, toplanmayan, işlenmeyen, paketlenmeyen ve lojistik esnasında ısı ve nem koşullarına dikkat edilmeyen ya da uzun lojistik süreçlerden geçen cevizlerde aflatoksin üreyebilmektedir. Gıdada aflatoksin oluştuktan sonra bunun arındırılması mümkün değildir.
Cevizde Aflatoksin Tehlikesi Var mı?
Ceviz gibi sert kabuklu yağlı-kuru meyvelerde gerekli koruyucu tedbirler alınmazsa aflatoksin meydana gelebilir. Son derece zehirli bir kimyasal madde olan aflatoksin, gözle görülmeyen bir küflenme sonucunda açıkta satılan cevizlerin üzerinde ortaya çıkmaktadır. Riskli, açıkta satılan ve onaylı laboratuvarlarda analizi yapılmamış, hasat sonrası uygun işlemlere tabi tutulmamış cevizde aflatoksin tehlikesi vardır.
Sıcak ve nemli ortamları seven aflatoksinler 25-35 C° sıcaklık ve %70’ten yüksek nemli ortamlarda meydana gelmektedir. Özellikle yeni toplanmış cevizler, içlerinde barındırdıkları nem oranı ve hasat zamanındaki hava sıcaklıkları nedeniyle, küflerin çoğalması ve aflatoksin üretmeleri için uygun ortam oluştururlar. Bu sebeple, cevizlerin toplandıktan sonra hızla kurumaları sağlanmalıdır. Daha sonraki önlem ise, cevizlerin depolama kurallarına uygun şekilde saklanarak, aflatoksinin üremesinin engellenmesidir.
Cevizde aflatoksinlerin neden olduğu zehirlenmeler kısa sürede belirtilerini göstermez. Küflü besinlerin uzun süre tüketilmesi sonucu sinsi bir şekilde ortaya çıkar.
Aflatoksinler, özellikle karaciğer kanserini büyük oranda tetikleyen maddeler olduğu için cevizin toplama, depolama ve üretim aşamasında titizlikle davranılmalı, kalıntı olup olmadığı üretimin her aşamasında denetlenmelidir. Bu açıdan bakıldığında cevizin Türkiye’de yetiştirilmesi, işleme ve paketleme gibi süreçlerin aynı olduğu tesisler, el değmeden üretilmesi ve son tüketicinin sofrasına ulaşımındaki lojistik kolaylıklar aflatoksin tehlikesini engellemede güvenliği arttırmaktadır.
Alınacak birçok önlem ile ceviz aflatoksin oranının minimumda tutulması sağlanabilir. Ceviz, güvenilir yerlerden alınmalı, kuru, serin, direkt güneş ışığı görmeyen ortamlarda tüketilinceye kadar saklanmaya devam edilmelidir.
Coğrafi konum, ürünlerin yetiştirilmesi, toplanması, depolaması, işlenmesi ve paketlenme süreleri gibi faktörler aflatoksin oluşumuna etki eder. Ceviz gibi kuruyemişlere aflatoksin bulaşmasını önlemek için ürünlerin toplama, depolama, sevk ve üretim aşamalarında çok titiz davranılması gerekir.
Ceviz Trakya, "bahçeden sofraya" anlayışıyla yetiştirdiği yerli üretim cevizleri, gelişmiş teknolojik yöntemler ile kendi tesislerinde dallarından toplanmasından işleme ve paketleme aşamasına kadar tazeliklerini ve lezzetlerini yitirmeden tüketicilere el değmeden sunar. Yerli üretim olması sebebi ile üretilen cevizler, uzun lojistik süre ve süreçlerinden geçmez. 45 bin ceviz ağacı ile Türkiye'nin tek bir alanda kurulmuş en büyük ceviz yetiştirme bahçesine sahiptir.
Ceviz Trakya, insan sağlığına ve doğaya saygılı duruşu ile sürdürülebilir tarım tekniklerinden de faydalanarak en iyi kalite cevizi, en sağlıklı şekilde üretilmiş, işlenmiş ve paketlenmiş olarak sunmaktadır.Mucizevi besin kaynağı cevizin en kaliteli ve sağlıklı haline ulaşmak için online mağazamızdan ücretsiz kargo fırsatı ile hemen ceviz satın alabilirsiniz.
İlginizi çekebilir: Ceviz Neden Kurtlanır? Sebepleri Nelerdir?